PRAWO, USTAWY, PROGRAMY
PRAWO, USTAWY, PROGRAMY
Podstawowe prawa i obowiązki obywateli wobec środowiska określa Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Poniżej cytujemy artykułu ustawy zasadniczej w których jest mowa o ochronie środowiska:
Art. 5.
Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.
Art. 31. pkt 3
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
Art. 74.
1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.
3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.
4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.
Za działania związane z ochroną środowiska przepisy określają odpowiedzialność cywilną, karną i administracyjną.
Art. 86.
Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.
Wybrane ustawy i rozporządzenia Ministra Środowiska dotyczące ochrony środowiska (z datą pierwszej publikacji aktu obowiązującego na dzień 20.01.2022 roku):
PRZYRODA
– ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
– ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt,
– rozporzadzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt,
– rozporzadzenie Ministra Środowisk z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin,
– rozporządzenie Ministra Środowisk z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów,
– rozporzadzenie Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2002 r. w sprawie gatunków zwierzàt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa,
– ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie,
– ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne,
– ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych,
– ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym.
ROLNICTWO I LEŚNICTWO
– ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach,
– rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej,
– ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
– ustawa z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego,
– ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym,
– ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa,
– ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw,
– ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu,
– ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych.
ŚRODOWISKO
– ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska,
– ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze,
– ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
– ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu,
– ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami,
– ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju,
– ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska,
– ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
– ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa,
– ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków,
– ustawa z dnia 15 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw,
– ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie,
– ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej,
– ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
– obwieszczenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 11 października 2021 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2022,
– ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach,
– rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów,
– ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,
– ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,
– ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest,
– ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów,
– ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności.
Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego 2030 (SRWP)
(https://strategia.wrotapodlasia.pl/pl/strategia_rozwoju_wojewdztwa_podlaskiego_2030/)
Strategię Rozwoju Województwa Podlaskiego 2030 Sejmik Województwa Podlaskiego przyjął 27 kwietnia 2020 roku. Dokument ten wyznacza kierunki polityki regionalnej naszego województwa. Zapisy Strategii mają wpływ na przyszły program regionalny, kontrakt z rządem, na wszelkie dokumenty rozwojowe w województwie (w tym plany rozwoju poszczególnych sektorów: transportu, zdrowia, polityki społecznej, na strategie samorządowe).
SRWP wskazuje cele, które wzmocnią konkurencyjność naszego województwa. Te cele to: dynamiczna gospodarka, w której: rozwijamy przemysły przyszłości, innowacje, stawiamy na lokalnych przedsiębiorców i kontynuujemy rewolucję energetyczną, w której to mieszkańcy są wytwórcami energii w oparciu o odnawialne źródła. Kolejny cel to zamożni mieszkańcy: aktywni, kompetentni, żyjący w przestrzeni wysokiej jakości: jeżdżący szerokimi, równymi drogami, leczący się wyspecjalizowanych szpitalach, korzystający z dóbr kultury, wysokiej jakości edukacji. I trzeci cel: partnerski region, dobrze zarządzany, współpracujący z innymi regionami i krajami.Misja naszej Strategii brzmi: „Ambitne Podlaskie”.
Wizja regionu zawarta jest w haśle „4P”: Podlaskie jest przedsiębiorcze, partnerskie i perspektywiczne.
W Diagnozie Strategicznej woj. Podlaskiego zwrócono uwagę, że rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo w województwie podlaskim stanowi dwuipółkrotnie wyższy udział w tworzeniu Wartości Dodanej Brutto niż przeciętnie w kraju. Odnotowano w województwie wzrost tego udziału w latach 2010-2017o 0,3 punktu proc. Z kolei przemysł i budownictwo sukcesywnie zwiększają swój udział w regionalnej gospodarce, jednak jest on niższy od średniej krajowej. Do preferowanych na terenie województwa podlaskiego sektorów OZE zalicza się energię z biomasy oraz energię słoneczną. Korzystne warunki rozwoju biomasy posiadają zarówno rejony o dobrze rozwiniętym rolnictwie, jak i jednostki osadnicze (przy wykorzystaniu osadów z oczyszczalni komunalnych) oraz tereny sąsiadujące z obiektami przemysłowymi, których odpad może być wykorzystany do produkcji energii (mleczarnie, tartaki).
Walory przyrodnicze stanowią istotną przewagę województwa podlaskiego i determinują jego charakter. Od 2010 roku, obszary specjalnej ochrony zajmują niezmiennie największy odsetek powierzchni w kraju. W 2017 roku, udział powierzchni o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych w ogólnej powierzchni regionu wyniósł 31,6%. Najwięcej terenów objętych ochroną prawną znajduje się w północnej i wschodniej części województwa – powiaty augustowski, hajnowski, sejneński i suwalski. Są to zarazem miejsca unikatowe na skalę europejską, w niewielkim stopniu zmienione działalnością człowieka. Bogate kompleksy puszczańskie: Puszcza Augustowska, Puszcza Białowieska, Puszcza Knyszyńska, wartościowe pod względem ekologicznym bagna biebrzańskie i narwiańskie, w tym również rozwinięta sieć hydrologiczna stanowią dogodne warunki do rozwoju bogatej flory i fauny. Liczne obszary występowania różnorodności biologicznej zostały objęte najwyższą formą ochrony przyrody: parki narodowe stanowią 4,57/100 km2 powierzchni województwa (pierwsze miejsce w kraju), rezerwaty przyrody – 1,17/100 km2 (drugie miejsce w kraju). Uwzględniając całą powierzchnię obszarów NATURA 2000, przynajmniej jedną formą ochrony przyrody objęte jest ponad 40% powierzchni województwa podlaskiego
Walory środowiskowe oraz niski poziom emisji zanieczyszczeń sprawia, że województwo podlaskie jest jednym z najczystszych regionów w Polsce, jednak poważne zagrożenie dla ludzi i środowiska stwarza zwiększająca się z roku n a rok liczba nagromadzonych odpadów, co pociąga za sobą potrzebę dalszego rozwoju postaw ekologicznych w skali lokalnej, a także dalszą rozbudowę infrastruktury technicznej, która jest jedną z determinant rozwoju regionu.
Województwo podlaskie posiada unikatowe, rzadkie i cenne walory turystyczne o randze międzynarodowej i krajowej, umożliwiające rozwój wybranych form aktywności turystycznej. Kompleksowa ocena atrakcyjności turystycznej, uwzględniająca walory wypoczynkowe, osobliwości przyrodnicze i kulturowe, zagospodarowanie turystyczne i dostępność komunikacyjną, pozwala wyróżnić na obszarze województwa podlaskiego następujące rejony turystyczne o znaczeniu międzynarodowym:
– Puszcza Białowieska – z Białowieskim Parkiem Narodowym predestynowana do rozwoju turystyki krajoznawczej, przyrodniczej i kulturowo-etnicznej oraz wypoczynku;
– Dolina Biebrzy – z unikalnym Biebrzańskim Parkiem Narodowym, predysponowanym do rozwoju turystyki krajoznawczej, przyrodniczej i kulturowo-etnicznej oraz wypoczynku;
– Puszcza Augustowska – z Wigierskim Parkiem Narodowym, Kanałem Augustowskim, Czarną Hańczą i uzdrowiskiem Augustów, predestynowana do rozwoju wypoczynku pobytowego,turystyki aktywnej, krajoznawczej, przyrodniczej i kulturowo-etnicznej, lecznictwa sanatoryjnego oraz sportów wodnych.
Wokół obszarów występowania cennych walorów turystycznych rozwijają się, na wysokim poziomie i o wysokim standardzie, usługi noclegowe i gastronomiczna baza turystyczna. Intensywność funkcji turystycznej w regionie jest mniejsza od średniej dla kraju i znacznie zróżnicowana wewnątrz województwa. Przestrzenny rozkład bazy noclegowej pozostaje w bezpośrednim związku z najbardziej rozpoznawalnymi w kraju destynacjami turystycznymi regionu, tj. Suwalszczyzna, Puszcza Augustowska oraz Puszcza Białowieska. Jednak analizując stopień wykorzystania bazy noclegowej należy stwierdzić, że choć jest ona rozwinięta, nadal nie jest w pełni wykorzystywana przez turystów.
Województwo podlaskie należy do grupy regionów charakteryzujących się dynamicznym rozwojem rolnictwa ekologicznego. Udział powierzchni ekologicznych użytków rolnych w gospodarstwach ekologicznych posiadających certyfikat, w ogólnej powierzchni użytków rolnych, do roku 2014 zarówno w województwie podlaskim, jak i w Polsce wykazywał tendencje wzrostowe. W 2010 r. ekologiczne gospodarstwa rolne stanowiły 10% wszystkich ekologicznych gospodarstw rolnych w Polsce (5 miejsce w Polsce). W roku 2017 udział ten wyniósł 15,9%, co plasowało województwo na drugim miejscu w kraju. Zwiększeniu uległa również powierzchnia użytków rolnych objętych systemem kontroli w rolnictwie, tj. certyfikacją (z 6,1% w roku 2010 – 9 miejsce, do 11,7% w roku 2017 – miejsce 3 w kraju).
Jak odnotowali autorzy Strategii „zadania ochronne przewidziane dla obszarów cennych przyrodniczo powodują konsekwencje dla gospodarstw rolnych – znaczna część walorów przyrodniczych objętych ochroną w ramach sieci NATURA 2000 leży w strefie oddziaływania rolnictwa, przede wszystkim na trwałych użytkach zielonych. Postępującej intensyfikacji rolnictwa (tym samym upraszczania ekosystemów) mają zapobiec motywujące programy rolnośrodowiskowe”.
Program ochrony środowiska województwa podlaskiego
Na podstawie art. 43 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2021 r. poz. 247 ze zm.) Sejmik Województwa Podlaskiego Uchwałą Nr XXXVI/474/2021 z dnia 29 listopada 2021 r. uchwalił „Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego do 2030 roku”.
Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego do 2030 roku wraz z Podsumowaniem i uzasadnieniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko oraz Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego do 2030 roku znajdują się na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku.
Streszczenie Programu Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego do 2030 roku
„Program ochrony środowiska województwa podlaskiego do 2030 roku został sporządzony w celu realizacji polityki ochrony środowiska, zgodnie z wymogami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2020 r. poz. 1219 z późn. zm.). Program został przygotowany w oparciu o „Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska” opracowane przez Ministerstwo Środowiska (Warszawa 2015). Program zawiera ocenę stanu środowiska oraz infrastruktury ochrony środowiska opartą m.in. na danych monitoringowych organów Inspekcji Ochrony Środowiska, danych GUS, danych o zasobach przyrodniczych i formach ochrony przyrody (RDOŚ), danych PGW Wody Polskie oraz danych UMWP. Za rok bazowy przyjęto rok 2019 – w przypadku braku dostępnych danych, uwzględniono ostatnie aktualne dane. Natomiast do oceny jakości powietrza posłużono się danymi z 2020 r. które zostały udostępnione. W Programie dokonano diagnozy aktualnego stanu środowiska, infrastruktury ochrony środowiska, analizy czynników wewnętrznych i zewnętrznych mających wpływ na dalsze planowanie strategii województwa w zakresie ochrony środowiska w celu określenia mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń w postaci analizy SWOT (ang. Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats). Na podstawie diagnozy stanu środowiska oraz analizy SWOT zostały sformułowane główne problemy i zagrożenia środowiska w województwie. Identyfikacja zagrożeń stanowiła jeden z punktów wyjścia do sformułowania celów Programu do 2030 roku. Przy określaniu celów Programu uwzględnione zostały cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2021 r. poz. 1057). Ponadto została również zapewniona spójność i komplementarność celów Programu z innymi dokumentami strategicznymi i programowymi szczebla krajowego i wojewódzkiego. Cele i kierunki interwencji Programu oraz działania zmierzające do poprawy stanu środowiska zostały wskazane w ramach poszczególnych obszarów interwencji: ochrona klimatu i jakości powietrza, zagrożenie hałasem, pola elektromagnetyczne, gospodarowanie wodami, gospodarka wodno-ściekowa, zasoby geologiczne, gleby, gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów, zasoby przyrodnicze, zagrożenie poważnymi awariami. Poza głównymi obszarami interwencji w strategii ochrony środowiska uwzględniono również zagadnienia horyzontalne, takie jak działania edukacyjne, czy monitoring środowiska. Program zawiera harmonogram rzeczowo-finansowy działań planowanych do 2030 roku: zadań własnych Samorządu Województwa Podlaskiego i zleconych z zakresu administracji rządowej oraz zadań monitorowanych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz instytucje odpowiedzialne za realizację polityki w zakresie ochrony środowiska i zasobów przyrodniczych na terenie województwa podlaskiego.
Program jest realizowany na podstawie uchwały Sejmiku Województwa Podlaskiego. Wdrażanie Programu nastąpi przy udziale wielu partnerów, wśród których należy wymienić: JST, instytucje działające w obszarze ochrony środowiska i zasobów przyrody (RDOŚ Białymstoku, RDLP w Białymstoku, RZGW w Białymstoku i w Lublinie), instytucje kontrolujące (WIOŚ w Białymstoku), zarządy dróg, zakłady przemysłowe i podmioty gospodarcze, mieszkańcy, jednostki oświatowe i inne.
Podstawą monitoringu realizacji Programu będzie sprawozdawczość oparta na wskaźnikach odzwierciedlających stan środowiska naturalnego i presję na środowisko oraz stan infrastruktury technicznej. Zgodnie z „Wytycznymi do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”, Program zawiera również listę wskaźników rekomendowanych dla wojewódzkich programów ochrony środowiska, które powinny zostać uwzględnione podczas określania stopnia realizacji przyjętych celów. Ocena stopnia wdrażania Programu dokonywana będzie z częstotliwością co dwa lata. Zgodnie z ustawą POŚ organ wykonawczy województwa sporządza co 2 lata raporty z wykonania programu, które przedstawia sejmikowi województwa, a następnie przekazuje do ministra właściwego do spraw klimatu. Program przyjmuje się na okres do 2030 roku – czas obowiązywania dokumentu został ustalony zbieżnie z czasem obowiązywania dokumentów wyższego szczebla. Po 2030 r. zostanie opracowany nowy dokument lub zaktualizowany dotychczasowy – zgodnie z kolejnymi krajowymi strategiami rozwoju obowiązującymi w obszarze środowiska. Możliwa jest również wcześniejsza aktualizacja dokumentu w celu dostosowania go do zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych.”
Plan Gospodarki Odpadami w województwie podlaskim
Sejmik Województwa Podlaskiego Uchwałą Nr XXXII/280/16 z dnia 19 grudnia 2016 r. przyjął „Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2016-2022” – znajduje się na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku.
Aktualizacja Planu gospodarki odpadami województwa podlaskiego (WPGO) jest konsekwencją realizacji przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21, z późn. zm.), która wprowadziła obowiązek aktualizacji planów gospodarki odpadami nie rzadziej niż co 6 lat (art. 37).
Ustawa o odpadach znowelizowana ustawą z dnia 15 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 122) nałożyła na samorząd wojewódzki obowiązek aktualizacji wojewódzkich planów gospodarki odpadami w terminie do dnia 30 czerwca 2016 r. wraz z opracowaniem planów inwestycyjnych w formie załączników (art. 35a). Celem planów inwestycyjnych ma być wskazanie infrastruktury niezbędnej do osiągnięcia zgodności z unijnymi dyrektywami w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, w tym wdrożenia hierarchii sposobów postępowania z odpadami, osiągnięcia wymaganych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu oraz ograniczenia składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. WPGO jest zgodny z Polityką ekologiczną państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 (przyjęta uchwałą Sejmu RP z 2009 r. MP. Nr 34, poz. 501), z Krajowym planem gospodarki odpadami 2022 (Kpgo 2022) uchwalonym przez Radę Ministrów Uchwałą Nr 88 z dnia 1 lipca 2016 r. (M.P. poz. 784) oraz z obowiązującymi aktami prawnymi z zakresu gospodarki odpadami.
Streszczenie WPGO
„Prace nad aktualizacją Planu gospodarki odpadami województwa podlaskiego są konsekwencją realizacji przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21, z późn. zm.), która wprowadziła obowiązek aktualizacji planów gospodarki odpadami nie rzadziej niż co 6 lat (art. 37).
Celem planów inwestycyjnych ma być wskazanie infrastruktury niezbędnej do osiągnięcia zgodności z unijnymi dyrektywami w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, w tym wdrożenia hierarchii sposobów postępowania z odpadami, osiągnięcia wymaganych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu oraz ograniczenia składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Uchwała w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami jest aktem prawa miejscowego (art. 38 ust. 4 ustawy o odpadach). Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2016 – 2022, zgodnie z przepisami ustawy o odpadach (art. 34) dotyczy odpadów wytworzonych na obszarze województwa podlaskiego i 5 gmin województwa mazowieckiego (Andrzejewo, Boguty Pianki, Nur, Szulborze Wielkie, Zaręby Kościelne) oraz przywożonych na jego obszar, w tym odpadów komunalnych, odpadów ulegających biodegradacji, odpadów opakowaniowych i odpadów niebezpiecznych.
W ramach prac nad projektem WPGO 2016 przeprowadzono ankietyzację gmin oraz podmiotów zagospodarowujących odpady komunalne, a także zorganizowano cykl spotkań z gminami, na których zaprezentowano założenia do tworzenia wojewódzkiego planu gospodarki odpadami. Do przeprowadzenia analizy stanu gospodarki odpadami wykorzystane zostały w głównej mierze dane pochodzące ze Sprawozdania Marszałka Województwa Podlaskiego z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi za rok 2014 (2015) oraz dane z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego (WSO). Dane te uzupełniono o informacje publikowane przez GUS i WIOŚ. Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów, w analizie dla roku 2014 określano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 29 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206). Oznaczenia procesów odzysku i unieszkodliwiania określono zgodnie z załącznikami 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21, z późn. zm.). Przedstawione w Planie cele i zadania dotyczą okresu 2016 – 2022. Rokiem bazowym w przypadku analizy gospodarki odpadami jest rok 2014”.
Rejestr podmiotów na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 779, 784, 1648, 2151).
Marszałek województwa prowadzi rejestr podmiotów wprowadzających produkty; wprowadzających produkty w opakowaniach; prowadzących jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, o której mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1420, 2269) oraz gospodarujących odpadami.
Podstawy prawne oceny hałasu w Polsce
Zgodnie z art. 112 ustawy prawo ochrony środowiska, ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez: 1) utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie; 2) zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Minister właściwy do spraw klimatu, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, określił, w drodze rozporządzenia dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku kierując się potrzebą zapewnienia należytej ochrony środowiska przed hałasem oraz mając na uwadze przepisy prawa Unii Europejskiej odnoszące się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 112), ustalone zostały:
1) zróżnicowane dopuszczalne poziomy hałasu określone wskaźnikami hałasu LDWN, LN, LAeq D i LAeq N dla następujących rodzajów terenów faktycznie zagospodarowanych:
pod zabudowę mieszkaniową,
pod szpitale i domy pomocy społecznej,
pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,
na cele uzdrowiskowe,
na cele rekreacyjno-wypoczynkowe,
pod zabudowę mieszkaniowo-usługową;
2) dopuszczalne poziomy hałasu z uwzględnieniem rodzaju obiektu lub działalności będącej źródłem hałasu; 3) okresy, do których odnoszą się poziomy hałasu, jako czas odniesienia.
Podstawy prawne ochrony wód i gospodarki wodnej
Polityka UE w zakresie ochrony zasobów wody słodkiej i morskiej oraz zarządzania nimi w oparciu o całościowe podejście ekosystemowe obejmuje obecnie szereg aktów prawnych które zobowiązują państwa członkowskie do ochrony i wykorzystywania wód w sposób zrównoważony, zarówno pod względem jakości, jak i ilości.
Na system przepisów wspólnotowych z tego zakresu składają się przede wszystkim
Unijna ramowa dyrektywa wodna, która ustanawia ramy ochrony śródlądowych wód powierzchniowych, wód przejściowych, wód przybrzeżnych i wód podziemnych. Jej celem jest zapobieganie zanieczyszczeniu i ograniczanie go, wspieranie zrównoważonego wykorzystania wody, ochrona i poprawa środowiska wodnego oraz łagodzenie skutków powodzi i susz. Ogólnym celem jest zapewnienie dobrego stanu środowiska wszystkich zasobów wodnych. Od państw członkowskich oczekuje się zatem sporządzenia tak zwanych planów gospodarowania wodami w dorzeczu w oparciu o naturalne dorzecza geograficzne, a także opracowania szczegółowych programów środków służących osiąganiu ustalonych celów.
Uzupełnieniem ramowej dyrektywy wodnej są dyrektywy szczegółowe, takie jak: dyrektywa w sprawie wód podziemnych, dyrektywa w sprawie wody pitnej, dyrektywa dotycząca jakości wody w kąpieliskach, dyrektywa azotanowa, dyrektywa dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych, dyrektywa w sprawie środowiskowych norm jakości oraz dyrektywa powodziowa.
(Treść wymienionych Dyrektyw oraz więcej informacji o działaniach UE na stronie https://www.europarl.europa.eu/factsheets/pl/sheet/74/ochrona-wod-i-gospodarka-wodna)
Oprócz wdrażania wymogów ustalonych prawem unijnym, polski system prawa uzupełniają ponadto umowy międzynarodowe, których Polska jest sygnatariuszem. Wśród nich jedną z ważniejszych jest Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych.
W polskim prawodawstwie przepisy dotyczące ochrony wód i gospodarki wodnej zawarte są w kilku różnych ustawach. Podstawowym aktem prawnym regulującym zarządzanie wodami jest ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. 2017, poz. 1566, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2233, 2368). Ustawa ta reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi. Przepisy ustawy stosuje się do wód śródlądowych oraz morskich wód wewnętrznych, a także do wód morza terytorialnego w zakresie planowania w gospodarowaniu wodami, ochrony przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych oraz ochrony przed powodzią.
Bardzo ważną ustawą określającą zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, w tym: działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, warunki do zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej jakości wody oraz niezawodnego odprowadzania i oczyszczania ścieków, ochronę interesów odbiorców usług, z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska i optymalizacji kosztów, wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz tryb zatwierdzania taryf oraz organ regulacyjny i jego zadania jest ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2028).
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW)
(https://www.gov.pl/web/rolnictwo/-program-rozwoju-obszarow-wiejskich-2014-2020-prow-2014-2020)
Ze względu na znaczny zakres merytoryczny działań zawartych w projekcie PROW 2014-2020 jest on powiązany w sposób bezpośredni i pośredni z wieloma dokumentami. Realizacja celów programu jest komplementarna z wieloma założeniami dokumentów strategicznych zarówno na poziomie globalnym, UE jak i krajowymi. Zaliczyć do nich można:
Dokument końcowy Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zrównoważonego rozwoju „Rio+20”.
Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu.
Ogólnoświatowy Plan Działania na Rzecz Zachowywania i Zrównoważonego Wykorzystywania Zasobów Genowych Roślin (FAO).
Konwencję o różnorodności biologicznej.
Strategię na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu „Europa 2020”.
Unijną strategię ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 roku.
Pakiet klimatyczno-energetyczny UE.
Strategię UE w zakresie przystosowania się do zmian klimatu.
Europejską Konwencję Krajobrazową.
Długookresową Strategię Rozwoju Kraju „Polska 2030”.
Średniookresową Strategię Rozwoju Kraju „Polska 2020”.
Strategię Rozwoju Kraju na lata 2007-2015.
Strategię Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020.
Strategię Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko.
Strategię Innowacyjności i Efektywności Gospodarki.
Krajową strategię ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności.
Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030.
Politykę Wodną Polski do roku 2030.
Politykę Energetyczną Polski do 2030 roku.
Politykę Klimatyczną Polski. Strategię redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020.
Krajowy Plan Działań w Zakresie Odnawialnych Źródeł Energii.
Krajowy Program Zwiększania Lesistości.
Krajowego Planu Działania na Rzecz Ograniczenia Ryzyka Związanego ze Stosowaniem Środków Ochrony Roślin.
Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020, z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020).
Wdrażanie poszczególnych działań PROW 2014-2020 wymaga uwzględnienia wielu obowiązujących regulacji prawnych, do których zaliczyć można m.in.:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 Dyrektywę Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa.
Kodeks Cywilny.
Ustawę z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
Ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.
Ustawę z 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego.
Ustawę z dnia 26 marca 1982 roku o scalaniu i wymianie gruntów.
Ustawę z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw.
Ustawę z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu.
Ustawę z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin.
Ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
Ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
Ustawę z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne
Ustawę z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich.
Ustawę z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie minimalnych norm z dnia 11 marca 2010 r.
Realizację PROW 2014-2020 wydłużono o kolejne dwa lata, co oznacza, że w 2021 r. i 2022 r. zostaną przeprowadzone kolejne nabory wniosków na wsparcie. W tym okresie planowana jest kontynuacja wdrażania zdecydowanej większości obecnie istniejących instrumentów wsparcia oraz utworzenie dwóch nowych instrumentów w ramach Programu, tj.: działanie „Zarządzanie ryzykiem” oraz operacje typu „Zarządzanie zasobami wodnymi na gruntach rolnych” w ramach działania „Inwestycje w środki trwałe”. W okresie przejściowym niektóre instrumenty wsparcia zostaną zmodyfikowane, tak żeby skutecznie odpowiadać na zmieniające się potrzeby rolników, przedsiębiorców oraz mieszkańców obszarów wiejskich, a w efekcie jak najefektywniej wykorzystać środki przeznaczone na wsparcie rolnictwa i obszarów wiejskich.
Nasza Przyszłość w ochronie środowiska
(https://www.gov.pl/web/wprpo2020/europejski-zielony-lad)
W grudniu 2019 roku Komisja Europejska przedstawiła Europejski Zielony Ład, w którym w punkcie „Zerowy poziom emisji zanieczyszczeń na rzecz nietoksycznego środowiska” zapisano, że zapewnienie nietoksycznego środowiska wymaga większych wysiłków, by zapobiec powstawaniu nowych zanieczyszczeń, jak również działań mających na celu redukcję i usunięcie istniejących zanieczyszczeń. Aby chronić obywateli i ekosystemy w Europie, UE musi lepiej monitorować zanieczyszczenie powietrza, wody, gleby oraz produktów konsumpcyjnych, informować o tych zanieczyszczeniach, zapobiegać im oraz usuwać ich skutki. W tym celu KE w maju 2021 roku przyjęła Plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby, który przedstawia zintegrowaną wizję świata do 2050 roku, w którym zanieczyszczenia środowiska zostają zredukowane do poziomów, których nie są już szkodliwe dla zdrowia ludzkiego i naturalnych ekosystemów. Plan łączy wszystkie odpowiednie polityki UE w tym zakresie oraz przewiduje przegląd unijnego prawodawstwa pod kątem lepszego wdrażania.
Więcej informacji – (https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en)
Unijna Strategia na Rzecz Bioróżnorodności 2030 r. pod nazwą „Przywracanie przyrody do naszego życia” została opublikowana przez Komisję Europejską w dniu 20 maja 2020 r.
(https://ec.europa.eu/environment/strategy/biodiversity-strategy-2030_pl)
Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 jest wszechstronnym, ambitnym i długoterminowym planem mającym na celu ochronę przyrody i odwrócenie procesu degradacji ekosystemów. Celem strategii jest odbudowa bioróżnorodności w Europie do 2030 r. poprzez zastosowanie konkretnych działań i wypełnienie zobowiązań. Zaproponowano w niej, jaki wkład UE może wnieść w przyszłe międzynarodowe negocjacje w sprawie globalnych ram bioróżnorodności na okres po 2020 roku. W ramach strategii, stanowiącej zasadniczy element Europejskiego Zielonego Ładu wspierana będzie również ekologiczna odbudowa gospodarki w następstwie pandemii COVID-19.
Celem unijnej strategii różnorodność biologiczna w Europie, także w kontekście przewidywanej sytuacji po pandemii COVID, ma być odbudowanie odporności naszych społeczeństw na przyszłe zagrożenia, takie jak: skutki zmian klimatu, pożary lasów, brak bezpieczeństwa żywnościowego, występowanie chorób – w tym poprzez ochronę dzikiej fauny i flory i zwalczanie nielegalnego handlu dziką fauną i florą.
W strategii zawarto konkretne zobowiązania i działania, które należy zrealizować do 2030 r. w tym;
– utworzenia w całej UE większej sieci obszarów chronionych na lądzie i na morzu poprzez powiększenie istniejących obszarów Natura 2000, z uwzględnieniem ścisłej ochrony obszarów o bardzo dużej bioróżnorodności i wartości klimatycznej,
– rozpoczęcia planu odbudowy zasobów przyrodniczych poprzez przywrócenie zdegradowanych ekosystemów oraz zarządzanie nimi w sposób zrównoważony przy pomocy konkretnych zobowiązań i działań, zwracając przy tym uwagę na główne czynniki powodujące utratę bioróżnorodności,
– wprowadzenie środków umożliwiających niezbędną zmianę transformacyjną poprzez uwolnienie finansowania na rzecz bioróżnorodności i zastosowanie nowych, wzmocnionych ram zarządzania,
– wprowadzenie środków mających na celu sprostanie globalnemu wyzwaniu, jakim jest zachowanie bioróżnorodności.
Kompendium informacyjne – https://www.gov.pl/web/wprpo2020/strategia-na-rzecz-bioroznorodnosci-2030.