Administracja samorządowa w ochronie środowiska

Samorząd województwa
Na mocy ustawy o samorządzie województwa z 5 czerwca 1998 roku (Dz. U. Nr 91 poz. 576, t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1038, 1834), mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową. Administracja samorządowa w województwie jest zespolona w jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnikiem. W celu wykonywania zadań województwo tworzy wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne. Samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą w szczególności następujące cele:
pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej;
pobudzanie aktywności gospodarczej;
podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa;
zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń;
kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

Zadania i kompetencje sejmiku i zarządu województwa
Zakres kompetencji oraz zadania sejmiku i zarządu województwa określają, podobnie jak w przypadku pozostałych organów ustawy, wśród których jako najważniejsze należy wymienić: Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne i ustawę o odpadach.

Sejmik województwa

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1973, 2127, 2269) Sejmik Województwa:
– uchwala wojewódzki program ochrony środowiska,
– uchwala program ochrony powietrza,
– może, w drodze uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na środowisko lub na zabytki określić dla terenu województwa bądź jego części rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania, a także sposób realizacji i kontroli tego obowiązku,
– dla terenów, poza aglomeracjami (dróg, linii, lotnisk) na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy programy ochrony środowiska przed hałasem, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego – w drodze uchwały,
– zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony środowiska przed hałasem,
– tworzy w drodze uchwały – obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie,
– może podwyższyć wartość kwoty, poniżej której nie wnosi się opłat za korzystanie ze środowiska.
Ponadto przewodniczący właściwej komisji do spraw środowiska Sejmiku województwa albo jego zastępca wchodzi w skład rady nadzorczej wojewódzkiego funduszy ochrony środowiska,

Sejmik wojewódzki powołuje i odwołuje niektórych członków rady nadzorczej wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska (m.in. przedstawiciel samorządu gospodarczego, przedstawiciela organizacji ekologicznych).

Sejmik rozpatruje również, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j. Dz. U. z 2021 poz. 1070) informację wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska na obszarze województwa.

Zarząd województwa
Zgodnie z delegacją zawarte w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska zarząd województwa:
– sporządza projekt wojewódzkiego programu ochrony środowiska, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw środowiska;
– opiniuje projekt powiatowego programu ochrony środowiska;
– sporządza co 2 lata raport z wykonania wojewódzkiego programu ochrony środowiska;
– prowadzi wyodrębniony rachunek bankowy w celu gromadzenia i redystrybucji wpływów z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska;
– wpływy te, powiększone o przychody z oprocentowania rachunków bankowych i pomniejszone o opłaty poniesione na egzekucję należności oraz o koszty obsługi rachunków bankowych, przekazuje na rachunki bankowe funduszy, w terminie do końca następnego miesiąca po ich wpływie na rachunek zarządu województwa;
– powołuje prezesa i jego zastępców, na wniosek rady nadzorczej wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska;
– ustala wysokość wynagrodzenia członków rad nadzorczych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska informację o działalności wojewódzkich funduszy.

Przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 779, 784, 1648, 2151) nakładają na zarząd następujące obowiązki i uprawnienia:
– opracowanie projektu wojewódzkiego planu gospodarki odpadami;
– opiniowanie projektu krajowego, powiatowego i gminnego planu gospodarki odpadami;
– opiniowanie projektu wspólnego planu gospodarki odpadami obejmującego zadania gminnego planu gospodarki odpadami dla gmin, będących członkami związków międzygminnych;
– opiniowanie projektu wspólnego planu gospodarki odpadami, obejmującego zadania powiatowego planu gospodarki odpadami dla powiatów będących członkami związków;
– składanie co 2 lata sejmikowi województwa sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami;
– dokonywanie aktualizacji wojewódzkiego planu gospodarki odpadami nie rzadziej niż co 4 lata.
Należy zauważyć, że na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz.U. z 2005 r. Nr 175, poz. 1462, Nr 189, poz. 1604, Nr 267, poz. 2257, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 220, poz. 1601, Nr 251, poz. 1848, z 2007 r. Nr 88, poz. 587.) z dniem 1 stycznia 2008 roku sejmik województwa przejął kompetencje należące do tej pory do zarządu województwa .

Marszałek województwa obok zarządu województwa jest organem wykonawczym samorządu wojewódzkiego. Szczegółowy zakres kompetencji marszałka województwa i podległego mu urzędu określają, podobnie jak w przypadku pozostałych organów ustawy, wśród których jako najważniejsze należy wymienić:

ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1973, 2127, 2269),
ustawę z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 779, 784, 1648, 2151),
ustawę z dnia 13 czerwca 2013 o gospodarce opakowaniami i odpadach opakowaniowych (Dz. U. 2013 poz. 888, t.j. Dz.U. z 2020 poz. 1114, 2361, z 2021 r. poz. 2151),
ustawę z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. Nr 63, poz. 639, t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1903, 2361),
ustawę z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 1997 Nr 101 poz. 628 t.j. Dz. U. z 2020 r. poz 1680),
ustawę z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. 2017 poz. 1566, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2233, 2368, z 2022 r. poz. 88),
ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2011 nr 163 poz. 981, t.j. Dz. U. z 2021 poz. 1420, 2269).

Zgodnie z powyższymi aktami prawnymi do zadań marszałka należy:
realizowanie zadań w zakresie spraw związanych z opłatami za korzystanie ze środowiska, a w szczególności za:
– wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
– wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
– pobór wód,
– składowanie odpadów;
realizacja zadań w zakresie spraw związanych z opłatą produktową i opłatą za substancje kontrolowane, w tym gromadzenie i egzekucja opłaty produktowej,
redystrybucja uzyskanych wpływów na rzecz funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
windykacja należności i zobowiązań z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i opłaty produktowej,
zgłaszanie wierzytelności do mas upadłości podmiotów korzystających ze środowiska,
prowadzenie ewidencji i analizy składanych przez producentów, importerów dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz eksporterów dokonujących wewnątrzwspólnotowej dostawy opakowań, rocznych sprawozdań o masie wytworzonych, przywiezionych z zagranicy oraz wywiezionych za granicę opakowań oraz sporządzanie na podstawie zebranych sprawozdań raportu wojewódzkiego za poprzedni rok,
prowadzenie ewidencji: wprowadzonych na rynek krajowy opakowań i niektórych produktów, odzyskanych i poddanych recyklingowi odpadów opakowaniowych i poużytkowych, wysokości należnej opłaty produktowej oraz sprawozdań rocznych przedsiębiorców i organizacji odzysku,
gromadzenie i analiza rocznych sprawozdań zarządów gmin lub związków gmin o rodzaju i ilości odpadów opakowaniowych zebranych i przekazanych do odzysku lub recyklingu przez gminę,
typowanie jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska kwalifikujących się do przeprowadzenia kontroli, w tym również nowych płatników,
przeprowadzanie kontroli podmiotów korzystających ze środowiska w zakresie wywiązywania się z obowiązków odnośnie opłat za emisję gazów lub pyłów do powietrza, pobór wód, odprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, składowanie odpadów, t.j. naliczanie i wnoszenie opłat,
sporządzanie wykazów zawierających zbiorcze informacje o zakresie korzystania ze środowiska,
sporządzanie informacji o przeprowadzonych kontrolach w zakresie opłat,
prowadzenie publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie,
koordynowanie przygotowania okresowych sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej, zawierających w szczególności informacje o beneficjentach pomocy oraz o rodzajach, formach, wielkości i przeznaczeniu udzielonej pomocy i przedstawianie ich Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów za pośrednictwem Regionalnej Izby Obrachunkowej,
zatwierdzanie projektów prac geologicznych i działania w sprawach określonych w art. 45 ust.1 i 1a ustawy Prawo geologiczne i górnicze, dotyczących:
– złóż kopalin podstawowych, niezastrzeżonych do właściwości ministra środowiska i kopalin pospolitych na powierzchni przekraczającej 2 ha lub przewidywanym rocznym wydobyciu przekraczającym 20.000 m3,
– ujęć wód podziemnych, w tym ujęć źródeł naturalnych i odwodnień budowlanych, jeżeli udokumentowane zasoby lub przewidywana wydajność przekracza 50 m3/h,
– warunków hydrogeologicznych w związku z projektowaniem odwodnień do wydobywania kopalin podstawowych niezastrzeżonych do właściwości ministra środowiska i do wydobywania kopalin pospolitych ze złóż na powierzchni przekraczającej 2 ha lub przewidywanym rocznym wydobyciu przekraczającym 20.000 m3,
– warunków hydrogeologicznych w związku z zakończeniem odwadniania lub zmianą poziomu odwadniania likwidowanych zakładów górniczych – w odniesieniu do kopalin podstawowych niezastrzeżonych do właściwości ministra środowiska oraz w odniesieniu do kopalin pospolitych na powierzchni przekraczającej 2 ha lub przewidywanym rocznym wydobyciu przekraczającym 20.000 m3,
– badań geologiczno-inżynierskich na potrzeby planów zagospodarowania przestrzennego Województwa,
– badań geologiczno-inżynierskich do projektowania i wykonywania inwestycji liniowych o zasięgu ponad powiatowym,
– warunków hydrogeologicznych w związku z projektowaniem inwestycji mogących zanieczyścić wody podziemne – w odniesieniu do inwestycji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wynika z przepisów prawa ochrony środowiska,
udzielanie zezwoleń na zmianę kryteriów bilansowości zasobów złóż kopalin podstawowych niezastrzeżonych do właściwości ministra środowiska i kopalin pospolitych na powierzchni przekraczającej 2 ha lub przewidywanym rocznym wydobyciu przekraczającym 20.000 m3,
udzielanie koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin podstawowych niezastrzeżonych do właściwości ministra środowiska i kopalin pospolitych na powierzchni przekraczającej 2 ha lub przewidywanym rocznym wydobyciu przekraczającym 20.000 m3, oraz ograniczanie, cofanie i stwierdzanie wygaśnięcia tych koncesji,
uzgadnianie koncesji udzielanych przez starostów na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin pospolitych oraz zasięganie opinii właściwych ministrów przy koncesjach dotyczących kopalin podstawowych i leczniczych,
sprawowanie nadzoru i kontroli w zakładach górniczych eksploatujących kopaliny ze złóż na podstawie udzielonych koncesji,
sprawowanie nadzoru i kontroli nad wykonywaniem robót geologicznych w zakresie zgodności z zatwierdzonymi projektami,
wydawanie decyzji ustalających wysokość opłaty eksploatacyjnej w przypadku niezłożenia przez przedsiębiorcę w terminie jednego miesiąca po upływie kwartału informacji o jej wniesieniu lub w razie złożenia informacji nasuwającej zastrzeżenia,
kontrolowanie wielkości środków finansowych zgromadzonych przez przedsiębiorcę na funduszu likwidacji zakładu górniczego,
prowadzenie i obsługa zbioru informacji geologicznych,
zapewnienie warunków do realizacji zasady zrównoważonego rozwoju i przestrzegania przepisów z zakresu ochrony środowiska,
popularyzowanie zadań ochrony przyrody,
udzielanie pomocy organizacjom społecznym w ich działalności na rzecz ochrony środowiska,
prowadzenie wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami oraz rejestru udzielonych zezwoleń w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami oraz sporządzanie raportu wojewódzkiego o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów,
opiniowanie powiatowych programów ochrony środowiska,
opiniowanie powiatowych i gminnych planów gospodarki odpadami,
aktualizacja programu ochrony środowiska i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami,
sporządzanie sprawozdań z wykonania wojewódzkiego programu ochrony środowiska i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami,
prowadzenie spraw związanych z funkcjonowaniem Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
opiniowanie aktów prawnych dotyczących zagadnień z zakresu ochrony środowiska,
prowadzenie publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie,
wydawanie opinii w sprawie zakresu raportu dla przedsięwzięć zawsze wymagających sporządzenia tego dokumentu,
uzgadnianie warunków realizacji przedsięwzięcia dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu jest zawsze obowiązkowe, z wyłączeniem dróg oraz linii kolejowych,
prowadzenie spraw związanych ze skargami, zażaleniami wniesionymi w trakcie procesu inwestycyjnego dotyczącego przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których raport jest obligatoryjny,
zobowiązanie decyzją do sporządzenia przeglądu ekologicznego instalacji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu oddziaływania na środowisko jest obligatoryjne,
prowadzenie postępowań dotyczących transgranicznego oddziaływania na środowisko,
tworzenie obszarów ograniczonego użytkowania dla instalacji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, lub zakładów lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie,
udzielanie pozwoleń zintegrowanych,
obsługa Wojewódzkiej Komisji do Spraw Ocen Oddziaływania na Środowisko,
prowadzenie spraw dotyczących pozwoleń wodnoprawnych,
ustalanie linii brzegu dla wód granicznych oraz śródlądowych dróg wodnych,
wydawanie i cofanie pozwoleń na wytwarzanie odpadów posiadaczom odpadów, którzy budują lub utrzymują obiekt zaliczany do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu oddziaływania na środowisko jest obligatoryjne,
wydawanie zezwoleń na zbiórkę, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów posiadaczom odpadów, którzy budują lub utrzymują obiekt zaliczany do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu oddziaływania na środowisko jest obligatoryjne,
zezwalanie na spalanie odpadów poza instalacjami lub urządzeniami do tego przeznaczonymi,
zatwierdzanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu oddziaływania na środowisko jest obligatoryjne,
prowadzenie Komisji do spraw stwierdzenia kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami i wydawanie świadectw stwierdzających kwalifikacje w zakresie gospodarowania odpadami,
zatwierdzanie instrukcji eksploatacji składowiska dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu oddziaływania na środowisko jest obligatoryjne,
prowadzenie rejestru rodzajów, ilości oraz miejsc występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska,
zezwalanie na zamknięcie i rekultywację składowisk odpadów dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
uzgadnianie wydawanych przez starostę zezwoleń na prowadzenie działalności na zbieranie odpadów przedsiębiorcy prowadzącemu punkt zbierania pojazdów,
prowadzenie wykazu przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu oraz punkty zbierania pojazdów i przekazywanie do centralnej ewidencji pojazdów informacji o umieszczeniu lub usunięciu z wykazu przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu i punkty zbierania pojazdów,
przyjmowanie rocznych sprawozdań od przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu,
wydawanie pozwoleń na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza dla inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu jest obligatoryjne,
określenie programów ochrony powietrza, mających na celu osiągnięcie dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu,
określenie dla terenu województwa bądź jego części rodzaju lub jakości paliw dopuszczonych do stosowania oraz ustalenie sposobu realizacji i kontroli tego obowiązku,
nakładanie na podmiot korzystający ze środowiska, zaliczony do podmiotów mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu jest obligatoryjne, obowiązku prowadzenia pomiarów poziomów substancji w powietrzu, dla których istnieje przekroczenie dopuszczalnego poziomu,
określenie programów ochrony środowiska przed hałasem dla terenów poza aglomeracjami,
wydawanie zezwoleń, upoważniających do uczestnictwa we wspólnotowym lub krajowym systemie handlu uprawnieniami do emisji.
Organy samorządu powiatowego
Mogą prowadzić własną politykę ekologiczną, jednak w ograniczonym zakresie, gdyż praktycznie jedynym instrumentem jej realizacji jest powiatowy program ochrony środowiska i plan gospodarki odpadami. Ponadto Starosta wydaje pozwolenia emisyjne dla dużej czyści instalacji oraz przedsięwzięć, które nie są przypisane do kompetencji wojewody. Starosta, m.in.:

– wydaje decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach w przypadku scalania, wymiany lub podziału gruntów,
– dokonuje rekultywacji powierzchni ziemi, jeżeli:
– podmiot, który spowodował zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu, nie dysponuje prawami do powierzchni ziemi, pozwalającymi na jej przeprowadzenie, lub nie można wszcząć postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązku rekultywacji albo egzekucja okazała się bezskuteczna, lub zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu nastąpiło w wyniku klęski żywiołowej,
– dokonuje rekultywacji powierzchni ziemi wówczas, gdy z uwagi na zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub możliwość zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku konieczne jest natychmiastowe jej dokonanie,
– posiada obowiązek poniesienia kosztów rekultywacji, ich wysokość oraz sposób uiszczenia poprzez wydanie decyzji,
– prowadzi okresowe badania jakości gleby i ziemi,
– prowadzi, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem obszarów, na których obowiązek rekultywacji obciąża Starostę,
– prowadzi obserwację terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy, a także rejestr zawierający informacje o tych terenach,
– może przeprowadzić rekultywację powierzchni ziemi pomimo nieujęcia zadania w programie ochrony środowiska, jeżeli stwierdzi, iż nieprzeprowadzenie rekultywacji spowoduje pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi,
– na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska, sporządza, co 5 lat, mapy akustyczne,
– może, w drodze decyzji, nakazać usunięcie drzew lub krzewów z wałów przeciwpowodziowych,
– wzywa zakład do usunięcia, w określonym terminie, zaniedbań w zakresie gospodarki wodnej, w wyniku których może powstać stan zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi albo zwierząt bądź środowisku,
– Starosta właściwy miejscowo dla siedziby spółki wodnej zatwierdza statut spółki w drodze decyzji; w przypadku niezgodności statutu z prawem starosta wzywa do usunięcia niezgodności statutu z prawem w określonym terminie, a jeżeli niezgodności nie zostaną usunięte – odmawia, w drodze decyzji, jego zatwierdzenia.

Zadania i kompetencje Rady Powiatu
Rada powiatu – jako organ stanowiący oraz zarząd – jako organ wykonawczy są organami administracji samorządowej na szczeblu powiatu, które mogą teoretycznie prowadzić własną politykę ochrony środowiska, w rzeczywistości jednak nie dysponują wystarczającymi instrumentami jej realizacji. Praktycznie jedynym instrumentem jej realizacji jest uchwalanie powiatowego programu ochrony środowiska.
Kompetencje Rady Powiatu kształtują sie następująco:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Rada Powiatu:
– uchwala powiatowy program ochrony środowiska,
– wprowadza ograniczenia lub zakazuje używania jednostek pływających lub niektórych ich rodzajów na określonych zbiornikach powierzchniowych wód stojących oraz wodach płynących, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia odpowiednich warunków akustycznych na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe,
– może, w drodze uchwały, wyznaczyć obszary ciche w aglomeracji lub obszary ciche poza aglomeracją, uwzględniając szczególne potrzeby ochrony przed hałasem tych obszarów i podając wymagania zapewniające utrzymanie poziomu hałasu co najmniej na istniejącym poziomie,
– uchwala programy działań, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego, dla aglomeracji o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys. oraz terenów określonych w powiatowym programie ochrony środowiska,
– zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony środowiska przed hałasem,
– dokonuje aktualizacji programu ochrony środowiska przed hałasem co najmniej raz na pięć lat, a także w przypadku wystąpienia okoliczności uzasadniających zmianę planu lub harmonogramu realizacji,
– tworzy obszary ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko.

Na mocy ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach uchwala powiatowy plan gospodarki odpadami.
Zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne może wprowadzić powszechne korzystanie z wód powierzchniowych innych niż wody powierzchniowe publiczne.
Ponadto zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska
– rozpatruje informację wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska na obszarze województwa,
– określa kierunki działania właściwego organu Inspekcji Ochrony Środowiska.

Kompetencje Zarządu Powiatu określają ustawy, zgodnie z którymi Zarząd:

Na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska:
– sporządza projekt powiatowego programu ochrony środowiska, po zasięgnięciu opinii zarządu województwa,
– sporządza co 2 lata raport z wykonania powiatowego programu ochrony środowiska
– opiniuje projekt gminnego programu ochrony środowiska,
– przedstawia do zatwierdzenia radzie powiatu projekt zestawienia przychodów i wydatków powiatowego funduszu na dany rok.

Na mocy ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
– opracowuje projekt powiatowego planu gospodarki odpadami,
– opiniuje projekt wojewódzkiego i gminnego planu gospodarki odpadami,
– opiniuje projekt wspólnego planu gospodarki odpadami opracowanego dla gmin, będących członkami związków międzygminnych,
– opracowuje projekt wspólnego planu gospodarki odpadami, obejmującego zadania powiatowego planu gospodarki odpadami dla powiatów, będących członkami związków powiatów,
– składa co 2 lata, radzie powiatu sprawozdania z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami,
– aktualizuje powiatowy plan gospodarki odpadami, nie rzadziej niż co 4 lata.

Kompetencje i zadania organów samorządu gminy
Organy samorządu gminy mogą prowadzić własną politykę, której kluczowym instrumentem powinien być miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – dokument dotyczący wprawdzie polityki przestrzenne, ale o ogromnym wpływie również na kwestie ochrony środowiska. Dodatkowo organy gminy opracowują plany ochrony środowiska i programu gospodarki odpadami, jak też regulaminy utrzymania czystości i porządku w gminie. Ponadto wydają pewne decyzje z zakresu ochrony środowiska, choć ich kompetencje są dużo mnie znaczące niż powiatu lub wojewody w zakresie pozwoleń emisyjnych.

KOMPETENCJE WÓJTA, BURMISTRZA LUB PREZYDENTA MIASTA

Do podstawowych kompetencji i obowiązków samorządowych organów ochrony środowiska na poziomie gminy, a więc wójta, burmistrz lub prezydenta miasta należą:

– uprawnienie do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska,
– możliwość nakazania w drodze decyzji, osobie fizycznej eksploatującej instalację w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub eksploatującej urządzenie, wykonanie w określonym czasie czynności zmierzających do ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko,
– możliwość, wstrzymania w drodze decyzji, użytkowania instalacji lub urządzenia, jeżeli osoba fizyczna nie dostosowała się do powyższych wymagań,
– występowanie do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli wójt, burmistrz lub prezydent miasta stwierdził naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nastąpić,
– przedstawianie do zatwierdzenia radzie gminy projektu zestawienia przychodów i wydatków na dany rok gminnego funduszu ochrony środowiska,
– podawanie do publicznej wiadomości zatwierdzonego zestawienie przychodów i wydatków gminnego funduszu ochrony środowiska,
– przedkładanie wojewodzie corocznie informacji dotyczących:
wykazu aglomeracji,
– informacji o stanie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków komunalnych,
– informacji o postępie realizacji przedsięwzięć określonych w krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych,
– informacji o ilości wytworzonych w ciągu roku Mg suchej masy osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków komunalnych aglomeracji oraz sposób postępowania z tymi osadami z uwzględnieniem podziału państwa na obszary dorzeczy i regiony wodne, za rok ubiegły,
– coroczne przedkładanie wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska.

Zadania i kompetencje rady gminy
Rada gminy jest organem stanowiącym. Na tym poziomie nie funkcjonują obecnie organy odpowiadające zarządowi województwa lub powiatu. Organem wykonawczym jest tu wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Organy samorządu gminy mogą prowadzić własną politykę, której kluczowymi instrumentami są miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, plan ochrony środowiska i program gospodarki odpadami, jak też regulaminy utrzymania czystości i porządku w gminie.

Rada Gminy w świetle poniższych ustaw:

Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska:
– uchwala gminny program ochrony środowiska,
– ustanawia ograniczenia co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie oddziaływać na środowisko,
– zatwierdza zestawienia przychodów i wydatków gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej na dany rok.

Ustawy z dnia 13 września 1996 r o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 888, 1648, 2151):
– ustala szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy,
– może określić inne sposoby udokumentowania wykonania obowiązków dotyczących dokumentowania korzystania z usług firmy wywozowej i opróżniania zbiorników na nieczystości, niż okazanie umowy i dowodów płacenia za usługi,
– może ustalić górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi, o których mowa wyżej,
-,może przejąć od właścicieli nieruchomości wszystkie lub wskazane obowiązki, o których mowa wyżej,
– ustala opłatę ponoszoną przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie przejętych obowiązków.

Ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. poz. 1566 t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2233, 2368, z 2022 r. poz. 88)

wyznacza miejsca wydobycia kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, w granicach powszechnego korzystania z wód.

Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1098, 1718):

– opiniuje projekt planu ochrony parku narodowego, rezerwatu przyrody oraz parku krajobrazowego,
– uzgadnia ustalenia dotyczące infrastruktury technicznej, zagospodarowania turystycznego, sposobu użytkowania gruntów, eliminacji lub ograniczania zagrożeń zewnętrznych oraz ustaleń do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w odniesieniu do nieruchomości niebędących własnością Skarbu Państwa,
– opiniuje wyznaczenie obszaru chronionego krajobrazu,
– uzgadnia projekt rozporządzenia w sprawie wyznaczenia lub powiększenia obszaru chronionego krajobrazu,
– wyznacza obszar chronionego krajobrazu; określa jego nazwę, położenie, obszar, sprawującego nadzór, ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów oraz zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części,
– dokonuje likwidacji lub zmiany granic obszaru chronionego krajobrazu (jeśli nie wykonał tego w ramach swoich zadań wojewoda),
– uzgadnia projekt planu ochrony obszaru Natura 2000,
– ustanawia pomnik przyrody, stanowisko dokumentacyjne, użytek ekologiczny lub zespół przyrodniczo-krajobrazowy (jeżeli wojewoda nie ustanowił tych form ochrony przyrody),
– znosi ustalane przez siebie formy ochrony przyrody.

Ustawy z dnia 28 września 1991 r o lasach(Dz. U. nr 101, poz. 444, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1275, 1718):
– opiniuje wnioski Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych o uznanie lasu za ochronny lub pozbawienie go tego charakteru – w odniesieniu do lasów stanowiących własność Skarbu Państwa,
– opiniuje wnioski starosty o uznanie lasu za ochronny lub pozbawienie
go tego charakteru – w odniesieniu do lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa.

Ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz. 1266 ze zm.)
– może podjąć uchwałę o objęciu ochroną znajdujących się na obszarze jej działania gruntów rolnych:
– określonych w ewidencji gruntów jako użytki rolne,
– znajdujących się pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu,
– stanowiących parki wiejskie oraz pod zadrzewieniami i zakrzywieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi,
– jeśli zostały zaliczone do klas IV, IVa i Ivb oraz wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego
– zatwierdza plan gospodarowania dla gruntów położonych na obszarach ograniczonego użytkowania, istniejących wokół zakładów przemysłowych po uzyskaniu opinii izby rolniczej.

Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981, t.j. Dz. U. z 2021 poz. 1420, 2269):

– sporządza miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego
– podejmuje uchwałę o odstąpieniu od sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu górniczego w razie, jeżeli przewidywane szkodliwe wpływy na środowisko będą nieznaczne.

Ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska:

– rozpatruje informację wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska
o stanie środowiska na obszarze województwa.